Komentarze (0)
Nietoperze od zawsze otaczała mgła tajemniczości. Może, dlatego, że to stworzenia nocne? W wielu kulturach tajemniczość ta przeradzała się w strach przed tymi zwierzętami. W kulturze europejskiej przedstawia się je najczęściej, jako jednoznacznie negatywne symbole zła, czy wręcz samego szatana.
W malarstwie nietoperze pojawiają się stosunkowo często, a znacznie częściej spotkać można swoiste hybrydy - postaci o ludzkich kształtach z pewnymi atrybutami nietoperza jak skrzydła, rzadziej uszy. Również bajeczne potwory, hipogryfy, gryfy, smoki, diabły, wyobrażano z pyskiem, pazurami, błoniastymi skrzydłami nietoperzy.
Ze skrzydłami nietoperzy przedstawiane były greckie boginie zemsty, erynie - trzy potworne siostry, które były personifikacją wyrzutów sumienia, niepokoiły ludzi występnych na ziemi, a po śmierci doświadczały ich okrutnymi karami.
Nie zawsze jednak nietoperz to istota, której trzeba się bać. W bajce Ezopa, bajkopisarza greckiego, uważanego za twórcę klasycznej bajki zwierzęcej, nietoperz reprezentuje mądrość, gdyż orientuje się po ciemku i poluje na ślepo. W niektórych średniowiecznych bestiariuszach przypisywano nietoperzom cechy dodatnie, gdyż potrafią zgodnie żyć w wielkich grupach, pomagając sobie wzajemnie w wychowywaniu potomstwa. Przeważały jednak oceny negatywne, szczególnie wyraźne w wierzeniach ludowych.
W średniowiecznej Europie w większości nietoperz był wcieleniem wszystkiego, co mroczne czyli czarów, śmierci i nieszczęścia. Uznawany był za nocnego ptaka szatana, gdyż spotkać je można było jedynie w nocy i to podczas lotu.
Uważano, że złe duchy i demony obcujące nocą cieleśnie z kobietami przybierają kształt nietoperza. Te niewinne zwierzęta podejrzewane były również o wysysanie krwi z ciał niemowląt.
Zetknięcie nietoperzy z wizerunkiem szatana było nie do uniknięcia. Wygnany z niebios anioł, przeradzając się w diabła zamienia swe skrzydła w skrzydła nietoperzowe. Podobnie z resztą jak nietoperz szatan pojawia się w ciemności. W ikonografii bardzo często można dostrzec diabelskie stwory o skrzydłach nietoperza.
W sztuce często przedstawiano diabła ze skrzydłami nietoperza, ponieważ diabeł także lękał się światła; był też nietoperz symbolem tajonej zawiści, która nie odważa się ujawnić otwarcie za dnia, W scenach ukazujących sabaty czarownic prawie nigdy nie brakowało nietoperzy. Św. Hildegarda z Bingen (1098-1179) pisała, że nietoperz (zaliczany przez nią do ptaków) "lata szczególnie w porze, w której -- gdy ludzie spoczywają -- duchy wyruszają w drogę"; podała też niezbyt miłą dla nietoperzy receptę: "Gdy ktoś choruje na żółtaczkę, winien nadziać nietoperza ostrożnie na ostrze, tak aby pozostał przy życiu, i przywiązać go plecami do swoich pleców. Zaraz potem należy go przywiązać na żołądku i trzymać aż skona", Pomysł tego zabiegu wziął się z przekonania, że zwierzę może przejąć chorobę z ciała chorego.
W sztuce nie brakuje również skojarzeń nietoperzy z wampirami.
Taka niekorzystna dla nietoperzy symbolika była utrwalana przez wiele wieków.
Jako zwierząt będących symbolem zła, czarnej magii i szatana, nietoperzy nie mogło zabraknąć w obrazach przedstawiających wszelkiego rodzaju spotkania czarownic.
W kulturach innych kontynentów nietoperz cieszył się znacznie lepszą opinią. W Ameryce Środkowej niektóre plemiona Majów czciły go jako boga opiekuńczego; inne traktowały go jako zwierzę związane ze światem podziemnym.
W Chinach i Japonii nietoperz według tradycji przynosi błogosławieństwo niebios, długowieczność i szczęście. Jest symbolem nieśmiertelności gdyż zamieszkuje jaskinie połączone ze światem zmarłych i żyje do tysiąca lat.
onadto w Chinach nietoperz uchodzi za symbol szczęścia, przede wszystkim ze względu na jednakowe brzmienie jego nazwy (fu) ze słowem określającym szczęście. Pięć nietoperzy oznacza pięć znamion szczęścia: długowieczność, bogactwo, zdrowie, cnotliwość i spokojną śmierć.
